Tot 1973 was de ruïne immers nog overwoekerd door struiken en bomen. Toch bestond er reeds van vóór de tweede wereldoorlog interesse voor wat ginds op die heuveltop onder de grond stak. Dat mag bijvoorbeeld blijken uit het feit dat in de paasvakantie 1937 in het gemeentehuis van Herbeumont een tentoonstelling werd gehouden met archeologische vondsten uit de eerdere opgravingen in en in de omgeving van de burcht.

Deze vooroorlogse aandacht en interesse voor zowel de wetenschappelijke als toeristische waarde van het betrokken gebied is in elk geval merkwaardig. Zo dient te worden vermeld dat reeds in 1935 speciaal met dat doel een gemeentelijke archeologisch comité werd opgericht.

Toen begin juli 1937 op verzoek van de toenmalige eigenaars, de families Premorel, Bouthy en aanverwanten, in het dorp notariële affiches werden opgehangen met betrekking op de openbare verkoop van het domein op 25 augustus van datzelfde jaar, ontstond er paniek bij het gemeentebestuur en bij het gemeentelijk archeologisch comité. Er bleken immers nog andere gegadigden en alzo dreigde het domein in vreemde handen terecht te komen en zou men mogelijks alle mooie dromen en plannen met het domein dienen op te bergen.

Over de reden van deze openbare verkoop vond ik in mijn documentatie als dusdanig geen concrete gegevens, maar het is niet uit te sluiten dat wegens de vergrotende aandacht en interesse voor het domein deze verkoop een speculatieve inslag had.

Uit de kronieken blijkt alvast dat men inderhaast tot op het niveau van de Bestendige Deputatie en de provinciegouverneur van Luxemburg de nodige stappen heeft gezet en besprekingen heeft gevoerd opdat het domein in gemeentelijke handen zou kunnen overgaan.

De ontstane paniek dient trouwens te worden bekeken vanuit het perspectief van die tijd. Een goede anderhalve maand om alle administratieve geplogendheden voor een dergelijke zaak rond te krijgen, was in die tijd -toen een schrijfmachine zowat het meest verheven administratieve werktuig was- echt niet veel.

Uiteindelijk werden de burgemeester (Jules Baude) en de twee schepenen (Lucien Boulanger en Hector Leroy) door de gemeenteraad gemandateerd om op 25 augustus om 14 uur in het toenmalig café van Lucien Halin* de gemeente Herbeumont te vertegenwoordigen op de openbae verkoop.

Na verschillende keren bieden, zoals gezegd: niet alleen de gemeente Herbeumont was geïnteresseerd in de aankoop, kwam na een bod van 284.000 toenmalige Belgische franken het domein met een oppervlake van 18 hectaren en 84 aren, in handen van de gemeente.

De belangrijkste verdienste van de gemeente Herbeumont bestond er in dat ze met die aankoop zowel het domein als de ruïne heeft gevrijwaard voor de toekomst. Achteraf is het dan ook niet verwonderlijk dat reeds op 24 oktober 1938 de ruïne op de nationale lijst met beschermde monumenten werd geplaatst**.

Het uitgraven van de ruïne bleef echter lange tijd een verre droom. Met als uitzondering enkele beperkte werkzaamheden in 1942, en dit door de werknemers van het plaatselijke Duitse werkkamp (jawel: diezelfden aan wie we het vakantiecentrum "Prince de Liège" te danken hebben), bleef het terrein namelijk quasi onaangeroerd tot in 1973.

Vanaf 1973 kwam de uitgraving van de ruïne in een stroomversnelling terecht. Zo was er tussen 1973 en 1976 op initiatief van de toen nog nationale "Dienst voor Opgravingen" vier opgravingscampagnes op het domein.

Zo zorgde een groep speleologen voor het leegmaken van de waterputten van de burcht en stonden troepen van de genie, gekazerneerd in Aarlen, in voor het leegpompen van de gracht(delen) rond het kasteel.

 

Toch wijzigde het uitzicht van de burcht voortdurend. Zo werd aan de ingang de volledige wal uitgegraven zodat de ruïne diende te worden betrede via een loopbrug.

Kort voor de eeuwwisseling bleken de werkzaamheden aan de burcht een nieuwe wending te hebben genomen en werd het op- en uitgraven vervangen door heuse restauratiewerkzaamheden die het heropbouwen van hele muren, maar vooral ook van de oorspronkelijke woontoren, inhielden (zie cijfer 3 op de beide foto's).

 

Nico Callens