Op initiatief van Vera Daelman werd er begin de jaren 80 een resum technische fiches over het reilen en zeilen van het vakantiecentrum en over de beschikbare activiteiten verzameld. In mijn ondertussen legendarisch geworden archieven vond ik nog de manuscripten terug van de technische fiches waar ik nog aan meegewerkt heb. Zoals bijvoorbeeld de volgende technische fiche over het fotogrammen maken.  Maximum aantal deelnemers: 6 tot 8  Aantal begeleiders: 1  Benodigdheden: - Ontwikelbaden - Ontwikkelvloeistof ("ontwikkelaar") - Fixeervloeistof ("fixeer") - Lichtbron voor het belichten van fotopapier (lamp van de vergroter of zaklamp) - Papiertangen - Maatbekers - Bruine flessen - Geelgroene dokalamp - Allerlei lichtondoorlaatbare voorwerpen  Het klaarmaken van de donkere kamer bij het begin van de vakantie: De donkere kamer wordt gewoonlijk geïnstalleerd in de ruimte tussen de speelzaal en de fietsenbergplaats. De raampjes en spleten worden afgedekt met dekens.  Voor het materiaal geïnstalleerd wordt is het aan te raden om het stof af te nemen met een nat (afgedankt) washandje het stof weg te nemen. Maak bij de installatie van de donkere kamer een onderscheid tussen het droge en het natte gedeelte. Het droge gedeelte is de plaats waar de vergroter staat opgesteld.  Het natte gedeelte is de plaats waar de verschillende schalen opgesteld worden. Gewoonlijk wordt het droge gedeelte geïnstalleerd op de plank naars de muur van de fietsenbergplaats. Het natte gedeelte krijgt dan een plaas waar de verschillende schalen worden opgesteld.  Gewoonlijjk wordt het droge gedeelte geïnstalleerd op de plank naast de muur van de fietsenbergplaats. Het natte gedeelte krijgt een plaats op de plank naast de kest die het verst van de deur verwijderd is (de plank aan de kant van de fietsenbergplaats). De witte lamp wordt vervangen door de geelgroene dokalamp (gedoofd heeft lamp een zwarte peer). Zowel fixeer als ontwikkelaar worden aangekocht in geconcentreerde vorm. Geconcentreerde fixeer wordt herkend aan het lichtgroene etiket op de fles. Geconcentreerde ontwikkelaar wordt herkend aan het rode etiket of aan de oranjekleurige plastiekfles. Bij gebruik moeten deze chemicaliën worden verdund met water. We verdunnen alleen maar de hoeveelheid ontwikkelaar die nodig is voor de activiteiten (in de schalen kan ongeveer 1 liter vloeistof zodat we slechts de benodigde hoeveel voor 1 liter verdunnen: 1 deel ontwikkelaar wordt verdund met 9 delen water; voor fixeer is dat 1 deel fixeer met 3 delen water).  Verdunde ontwikkelaar heeft slechts een beperkte houdbaarheid en is degradeerd bij een te lange blootstelling aan lucht. Om oxideren ervan tegen te gaan wordt na elke activiteit de ontwikkelaar overgegoten in een bruine (apothekers)fles en afgesloten met een stop. Fixeer daarentegen verbindt zich niet met lucht en mag na de activiteit dan ook in de schalen blijven.  De schalen worden als volgt opgesteld: links komt de ontwikkelschaal, in het midden het stopbad (= gewoon water) en rechts de fixeerschaal. We voorzien ook een emmer met water die op de grond onder de schalen zal worden opgesteld (bij voorkeur rechts van, of onder, de ontwikkelschaal. Deze emmer dient om de fotogrammen na het fixeren te spoelen.  In het geval voor het maken van fotogrammen èchte fotoschalen worden gebruikt, is het aan te raden om voor elke vloeistof de geëigende schaal te gebruiken: rood voor het ontwikkelbad, wit voor het stopbad en groen voor het fixeerbad.  Voorbereiding van de activiteit: De gebruiksklare ontwikkelaar (uit de bruine fels met stop) wordt in de ontwikkelschaal gegoten. Hety stopbad wordt gevuld met gewoon water. De fixeerschaal wordt, voor zover dit nog niet het geval is, gevuld met de klaargemaakte fixeervloeistof.  De kinderen verzamelen het nodige materieel waarmee ze composities of fotopapier kunnen maken. Het is belangrijk om hiervoor lichtondoorlaatbaar of weinig lichtdoorlaatbaar materiaal met een duidelijke silhouettekening te gebruiken. Allerlei halskettingetjes, takjes, grashalmen, muntstukken, enz. komen hiervoor in aanmerking. Het beste resultaat krijgt men door de compositie niet te veel te overladen.  Werkwijze bij het maken van fotogrammen: Het maken van fotogrammen berust op het principe dat de gedeelten van fotopapier die licht hebben gezien, na het ontwikkelen zwart gaan worden. De gedeelten die geen licht hebben gezien worden dan wit en de gedeelten die weinig licht hebben gezien grijs. Een vel fotopapier waarop geen voorwerpen liggen, wordt na het belichten en ontwikkelen volledig zwart.  In het donker nemen we een vel fotopapier uit de doos en leggen het op het bord van de vergroter (bij gebruik van een zaklamp leggen we het vel fotopapier op een effen vlak).  We zrgen ervoor dat de rode filter onderaan het lampehuis voor de lamp van de vergroter wordt gedraaid. Bij gebruik van een zaklamp kan op het lamphuis van de zaklamp een rood cellofaantje worden gespannen.  Omdat door de rode filter van de vergroter of van de met rood cellofaan overspannen zaklamp, geen invloed heeft op het fotopapier, ziet men op die manier voldoende bij het tot een aanvaardbare compositie schikken van de te belichten voorwerpen.  Bij het eigenlijke belichten van de foto dient de rode filter van de vergroter opzij te worden gedraaid of de rode cellofaan van de zaklamp te worden verwijderd.  De duur van de belichting is afhankelijk van de sterkte van de lichtbron (en bij gebruik van de vergroter ook van de gebruikte diafragma-opening: hoe kleiner het diafragma, hoe langer te belichten) en van de hoogte van het lampehuis van de vergroter (hoe verder verwijderd van de grondplank, hoe langer te belichten).  Een belichtingsduur van drie seconden is vrij werkbaar. Een en ander vraagt wel enig geëxperimenteer om de ideale belichtingsduur te vinden. Te kort belichten zorgt voor (tè) grijze afdrukiken, bij tè lang en te sterk belichten, verliest men dan wreer te veel detail en tekening.  Ontwikkelbad Na het belichten wordt het vel fotopapier in de schaal met verdunde ontwikkelvloeistof gelegd, eerst met de gevoelige zijde naar onder zodat de gevoelige zijde het eerst in contact komt met de ontwikkelvloeistof. Met een fototang wordt daarna het vel fotopapier volledig ondergedompeld en daarna omgekeerd zodat in het bad de gevoelige zijde naar boven komt te liggen. Het bad wordt daara lichtjes geschommeld (oppassen voor het morsen) zodat de bovenlaag steeds met verse ontwikkelvloeistof in contact komt.  Het fotopapier is voldoende ontwikkeld wanneer de donkere delen diepzwart zijn. Laat je echter niet misleiden want in het donker lijken de zwarte delen donkerder dan in klaar licht.  De duur van het ontwikkelen hangt echter ook af van de kwaliteit van het ontwikkelbad:vers klaargemaakt bad is namelijk krachtiger dan een bad dat reeds verschillende tientallen foto's te verwerken krijg en/of verschillende uren werd blootgesteld aan licht en lucht. Wanneer het ontwikkelen te langzaam gebeurd, is het tijd om de oude ontwikkelvloeistof te vervangen door vers klaargemaakte vloeistof. Vandaar ook dat het bewaren van klaargemaakte ontwikkelvloeistof dient bewaard te worden in bruine (glazen) flessen met dop.  Waar vers klaargemaakte ontwikkelvloeistof quasi kleurloos is, is uitgeputte ontwikkelvloeistof ook te herkennen aan zijn donkerbruine kleur.  Stopbad Na het ontwikkelen wordt het vel fotopapier even ondergedompeld en enkel keren gekeerd in het stopbad (is gewoon water). Dit stopbad heeft als voornaamste bedoeling de ontwikkeling te stoppen en de ontwikelvloeistof van het vel fotopapier te spoelen. Op die manier blijft het volgende bad, het fixeerbad vrij van ontwikkelvloeistof.  Let op: tot dusver mag het fotopapier nog steeds geen licht zien ! M.a.w. zowel het ontwikkelen als het spoelen in het stopbad dienen in het donker te gebeuren. Dit dient echter niet het pikdonker te zijn want het zwakke schijnsel van de geelgroene doka-lamp heeft geen invloed op het fotopapier, ten minste voor zover die doka-lamp niet onmiddellijk boven de schalen met vloeistaf hangt. Ook het licht van een rode TL-(doka)lamp heeft geen invloed op het ontwikkelen van het fotopaper.   Fixeerbad Na het stopbad is het de beurt aan het fixeerbad. Daar blijft het vel fotopapier minimum vijf minuten in, maar na een tiental seconden mag het resultaat bekeken worden bij wit licht. Verder mogen er gerust verschillende vellen fotopapier tegelijk in het fixeerbad.  Het fixeerbad bijt/etst de niet belichte, en dus niet ontwikkelde, delen van het fotopapier weg zodat deze delen achteraf niet meer gevoelig zouden zijn voor wit licht. Of zoals de naam het zelf zegt: het fixeerbad zorgt er voor dat het gevormde beeld op het fotopapier wordt belicht.  Na het fixeren wordt het vel fotopapier GRONDIG gespoeld in de emmer water en daarna gedroogd. Gebeurt dit spoelen niet grondig, dan vertonen de fotogrammen na het drogen bruine vlekken.   Het opruimen aan het einde van de vierde periode: - De schalen moeten goed uitgespoeld worden om de resten van de chemicaliën te verwijderen. - De geelgroene dokalamp moet opnieuw worden vervangen door de oorspronkelijke (witte) lamp. - Om roesten te vermijden wordt de zuil van de vergroter vóór het wegbergen ingewreven met vloeibare parafine. Daarna wordt een plastieken hoes over de kop van de vergroter geplaatst om deze tegen stof te beschermen. - Flessen en dergelijke worden opgeborgen in een door en alles krijgt een plaats in de reserve.  Nog dit:
 |
Destijds... onder LUCIEN DE GEEST‎ > ‎Activiteiten‎ > ‎